W kontekście tematu „Szlaki. Sieci. Połączenia.”, odbywające się Europejskie Dni Dziedzictwa zaprosiły uczestników na odkrywanie historii Cmentarza Żydowskiego na Bródnie przez dwie kolejne niedziele. Ta nekropolia zajmuje niebywałe pierwsze miejsce pod względem wielkości na świecie. Finalne miejsce spoczynku znalazło tu aż 250 000 osób, w tym wielu obywateli Pragi. Rytuał pochówku był praktykowany od XVIII wieku aż do momentu zamknięcia bram getta warszawskiego dnia 16 listopada 1940 roku. Na terenie cmentarza przetrwało do dzisiaj około 40 000 macew, z których udało się odczytać napisy z 2 200, zawierających historie osobiste mieszkańców współczesnej Pragi-Północ.

Prowadzenie po tym fascynującym miejscu objął dyrektor Remigiusz Sosnowski, który umożliwił nam poznanie historii rodziny Zygmunta Nissenbauma, darczyńcy monumentalnej bramy cmentarnej, oraz Szmula Zytkowera i jego żony Judyty, których grób był długo poszukiwany. Na terenie cmentarza pochowano także żołnierzy pułku Berka Joselewicza, którzy polegli podczas Rzezi Pragi.

Opowieści o praskich judaicach nie ominęły wspomnień o gangu flaczarzy i żydowskich kowbojach. Mieliśmy okazję przeczytać płytę nagrobną członka praskiego gangu – Abrahama Putermana oraz macewę upamiętniającą osiągnięcia matematyka i wynalazcy maszyny liczącej – Abrahama Sterna, który był pradziadkiem Antoniego Słonimskiego. Zobaczyliśmy również jedyną macewę z napisem w języku angielskim, lokalizowaną na grobie Nata Litingera z Nowego Jorku, który zmarł 1 września 1939 roku.

Podczas wizyty mieliśmy również okazję zobaczyć niedawno odkryte przez archeologów ohele, czyli historyczne miejsca pochówku znanych praskich cadyków, w tym prawdopodobnie krawca z ulicy Bródnowskiej – Fajwla Lewińskiego, znanego z wykonywania cudów w dziedzinie płodzenia potomstwa.

Ostatnim punktem naszej wycieczki była wystawa Bejt Almin – Dom Wieczności. Dziękujemy za tak liczne przybycie i wspólne odkrywanie historii!