Warszawska Praga to teren, którego zapisana historia sięga XV wieku, a pierwsze ślady osadników obecnych na tych terenach datowane są na IX wiek p.n.e.

Rozwój terenów położonych przy prawym brzegu Wisły doprowadził do nadania Pradze praw miejskich w 1648 r. przez Władysława IV, natomiast ponad sto lat później, na mocy ustawy z roku 1791, została ona przyłączona do Warszawy. Praga jest obszarem o wyjątkowo bogatej historii. Jednym z najważniejszych wydarzeń historycznych była obrona Pragi w osiemnastym wieku.

Przebieg obrony Pragi w 1794 r.

Podczas insurekcji kościuszkowskiej Praga okazała się być strategicznie znaczącym punktem obrony Warszawy. Kiedy wojska rosyjskie rozpoczęły swój marsz w kierunku miasta, Tomasz Wawrzecki oraz Jan Dąbrowski byli zwolennikami oddania Pragi bez walki i bronienia się w dalszych częściach Polski. Ostatecznie jednak, dzięki naciskom Ignacego Potockiego, zdecydowano się na obronę Pragi. Dowódcą naczelnym został Józef Zajączek.

Rosjanie, którzy przybyli pod Pragę 2 listopada 1794 r. przystąpili do pozorowania oblężenia, jednak już dwa dni później przeprowadzili szturm, atakując od wschodniej strony. Obrona Polaków, nawet mimo swojej zaciętości, trwała jedynie 4 godziny.

Rzeź Pragi

Gdy Rosjanie przełamali opór broniących się wojsk polskich, Rosjanie dokonali masakry cywilnej ludności Pragi, według szacunków mordując od kilku tysięcy do dwudziestu tysięcy osób. Tak okrutne działania wojsk rosyjskich skłoniły Warszawę do kapitulacji. Polskie wojska wycofały się na południe, a następnie, 5 listopada, miasto poddało się Rosjanom.

W wyniku barbarzyńskich działań wojsk rosyjskich, Katarzyna II, żona cesarza rosyjskiego Piotra III, ustanowiła odznaczenie wojskowe Krzyż za Zdobycie Pragi dla uhonorowania zdobywców Warszawy w 1794 r., a tym samym dla osób odpowiedzialnych za śmierć tysięcy cywili zamieszkujących praskie tereny.

Tragedia, która spotkała warszawską Pragę pod koniec osiemnastego wieku nie tylko przyczyniła się do zniszczenia Pragi i śmierci wielu osób, ale również do upadku wiary w sukces powstania. Tym samym obrona Pragi stała się ostatnią bitwą, która stoczyło wojsko Rzeczypospolitej Obojga Narodów. 16 listopada 1794 r. nastąpiła ostateczna kapitulacja insurekcji, a mniej więcej rok później dokonano III rozbioru Polski.